چراغ تبیین در فضای مجازی

پایگاه رهنما:

توجه به رسانه و توجه به فضای مجازی؛ به خصوص در دهه­های اخیر، همواره یکی از دغدغه­های مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بوده است. ایشان در سال­های اخیر در عمده فرمایشاتشان همواره گریزی نیز به اهمیت فضای مجازی و آفت­ها و فرصت­های آن زده­اند و تلاش کرده­اند که این فضا را به صورت چند وجهی معرفی کنند. بررسی فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله العالی)  نشان می­دهد، ایشان تبیین و روشنگری را به عنوان مهم­ترین کارکرد رسانه و فضای مجازی معرفی می­کنند و همواره بهره­برداری از فضای مجازی را در جهت تامین منافع ملی و ارزش­های ملت، به مسئولان توصیه می­کنند.

حکمرانی فضای مجازی از نگاه رهبر معظم انقلاب

یکی از بخش­های مهم دیدگاه­های مقام معظم رهبری(مدظله العالی) نسبت به فضای مجازی، مربوط به توصیه­ها و تذکرات ایشان در خصوص مسائل حکمرانی و مدیریت فضای مجازی می­باشد. توصیه­هایی از قبیل اتخاذ آرایش جنگی برای حوزه حکمرانی فضای مجازی با توجه به برنامه­ریزی کلان دشمن در این حوزه، حیاتی بودن موضوع تقویت فضای مجازی برای کشور، تقویت دستگاه­های مرتبط با تولید محتوا، بهره­گیری از آموزش مجازی در عین مراقبت از زیان­های آموزش مجازی، استقبال از طرح شبکه ملی اطلاعات، تاکید مکرر بر اجرای این طرح همراه با زمان­بندی و گلایه­مندی از مسئولان مربوطه بابت تاخیر و کوتاهی در اجرای آن، تاکید بر بی­پناه رها نکردن مردم در فضای مجازی و ابراز گلایه­مندی از افرادی که به این موضوع تحت عنوان­هایی شعاری، همچون آزادی افتخار می­کنند، توصیه به فراهم کردن زمینه­های لازم برای افزایش سرعت اینترنت با حفظ ملاحظات و در شرایطی که به ضرر کشور نباشد، توصیه به مقایسه و گاهی الگوبرداری از برخی کشورها، در خصوص تعریف چارچوب­ها و خط قرمزها در حوزه فضای مجازی، توصیه به اتخاذ رویکرد فعالانه­تر توسط مرکز ملی فضای مجازی برای انجام امور محول شده و... جزو مهم­ترین توصیه­های ایشان برای حکمرانی فضای مجازی خطاب به مسئولان می­باشد.

علاوه بر توصیه­های ایشان در حوزه حکمرانی کلان اینترنت، ایشان توصیه­های دیگری را نیز در خصوص مدیریت فضای مجازی خطاب به مسئولان فرموده­اند. از جمله یکی از این توصیه­ها که در سال جاری و در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه به آن تاکید داشتند، مقابله با دروغ و شایعات منتشر شده در فضای مجازی به منظور حفظ و تامین امنیت روانی جامعه می­باشد.

وظیفه مردم و نخبگان چیست؟

علاوه بر آنچه در خصوص توصیه­های مقام معظم رهبری(مدظله العالی) برای حکمرانی فضای مجازی خطاب به مسئولان بیان شد، ایشان توصیه­هایی را نیز خطاب به عموم مردم، جوانان و یا افراد تاثیرگذار داشته­اند. یکی از این توصیه­ها، تشخیص حرف درست از دروغ و تحریف است که این مهم نیاز به بالا بردن بینش و سواد رسانه­ای دارد. ایشان در دیدار با دانش­آموزان می فرمایند: «خود شما جوان ها هم وظیفه دارید، خود شما هم باید احساس مسئولیّت کنید. هم بایستی احساس مسئولیّت کنید برای اینکه بتوانید تشخیص بدهید حقیقت را از دروغ. به نظر من می شود؛ این جور نیست که نشود. یک چیزهایی را به حجم زیاد، با تکرار زیاد، می خواهند در ذهنها فرو کنند امّا می شود فهمید که این خلافِ واقع است یا نیست. پس تشخیص حرف درست از دروغ و تحریف». در همین راستا ایشان مقابله با دروغ، فریب و جنگ روانی دشمن از طریق افشاگری را وظیفه آحاد ملت دانسته­اند. ایشان در خصوص انتقاد از عملکرد­ها، پرهیز از برخوردهای تند و تیز، بدون منطق و طعنه زدن را به عموم توصیه می­کنند و در عین حال متذکر هستند که رعایت این ملاحظات با سازشکاری و مجیزگویی اشتباه نشود. توجه به نوآوری در تبیین توصیه مهم دیگری است که ایشان بدان توصیه فرموده­اند و بیان داشته­اند که:«سلاح تبیین یک بخش نرم‌افزاری مهمّی دارد؛ در اینجا بایستی نوآوری صورت بگیرد، بایستی سخن نو گفته بشود و شیوه‌ی نو در بیان ذکر بشود». ایستادگی در مقابل حسایت‌زدایی نسبت به اصول و بیّنات و مبانی انقلاب، که عمدتا توسط برخی عناصر فعال در فضای مجازی دنبال می­شود، موضوع دیگری است که ایشان به صورت عمومی نسبت به آن توجه و تاکید داشته­اند. توصیه با برنامه دشمن برای ناامیدی، توصیه دیگری است که ایشان در دیدارهای عمومی مطرح نموده­اند و می فرمایند:«نگذارید بعضی با وسوسه‌های خود در فضای مجازی و غیر فضای مجازی در جهت مخالفِ امیدوار کردن جوان ها حرکت بکنند».

توجه به ملاحظات اخلاقی در فعالیت­های مجازی نیز توصیه عمومی ایشان می­باشند که یکی از مهم­ترین توصیه­ها توجه به عدالت است و در این باره مصادیق عدالت را چنین توصیف می­کنند که:«امروز در فضای مجازی انسان گاهی اوقات بی‌عدالتی مشاهده می کند؛ خلاف می گویند، تهمت می زنند، دروغ می گویند، قول بغیر علم می گویند؛ اینها بی‌عدالتی است، اینها نباید انجام بگیرد».

در کنار همه ملاحظات و توصیه­های مراقبتی ایشان، توجه به فرصت­های موجود در فضای مجازی و بهره­برداری از این فرصت­ها نیز از جمله توصیه­های عمومی ایشان می­باشد و می فرمایند: «فضای عمومی مجازی در کنار مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاورد، برکات بزرگی هم دارد؛ می توانید افکار صحیح را منتشر کنید». در همین رابطه ایشان در بیاناتی که در مراسم عزاداری اربعین(1401) داشته­اند خطاب به عموم به عنوان وظیفه فردی چنین میفرمایند که: «هر کدام از شما [جوانان] به عنوان یک وظیفه، مثل یک چراغی، مثل یک نوری پیرامون خودتان را روشن کنید. امروز خوشبختانه میدان باز است برای انتشار افکار. این فضای عمومی در کنار مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاورد، برکات بزرگی هم دارد؛ می توانید افکار درست را، افکار صحیح را منتشر کنید، پاسخ به اشکالات را، پاسخ به ابهام‌آفرینی‌ها را در این فضا با استفاده‌ی از این امکان منتشر کنید و می توانید در این زمینه به معنای واقعی کلمه جهاد کنید. البتّه اصل قطعی در این باب این است که بایستی از شیوه‌ی اخلاقی در این کار پیروی کرد. از این کاری که بعضی‌ها در فضای مجازی یا در مطبوعات و در مقاله‌ها و اینجا و آنجا انجام می دهند که با دشنام، با تهمت و فریب و دروغ با افکار عمومی مواجه میشوند، باید بشدّت اجتناب کرد. بایستی حقایق را با منطق قوی، سخن متین و عقلانیّت کامل، همراه با زینت عاطفه و عواطف انسانی، و به‌کارگیری اخلاق منتشر کرد. امروز همه‌‌ ما بایستی در این میدان حرکت بکنیم؛ هر کدام به نحوی و با سهمی که در این راه داریم».